Eric de Loo met Sietse Hartman (Lltb) op onderzoek in de bodem
Eric maakt sinds meerdere jaren bokashi van blad, samen met de gemeente waarin hij woont en daarnaast ook bokashi van maaisel van Waterschap Limburg uit de directe omgeving. Hij rijdt de bokashi op verschillende percelen uit in het kader van onderzoek van de WUR. Daarbij worden allerlei parameters gevolgd in de loop van de tijd.
Eric: “Ik zie veel gebeuren in de bodem. Vooral wormenactiviteit. Dat stemt mij positief.”
Inwoners en gemeentes zijn blij als ze ervan af zijn: een hoop bladeren. Maar akkerbouwer Eric wil ze juist dolgraag hebben. Van 200 ton bladeren uit eigen gemeente heeft hij bokashi gemaakt. Die hoop werd uitgereden op 10 hectare grond.
Op een ander perceel van 4 hectare is een bokashihoop van gras over het land verspreid. Dit gebeurde voor het tweede jaar. Eric teelt asperges, prei, kool en suikerbiet en doet vanaf het begin mee aan een pilot. In Limburg zijn vier pilots die met bokashi aan de slag zijn gegaan en er zijn zo’n 25 verschillende boeren bij betrokken.
Zoals bij elke pilot speelt de vraag: doet het wat ervan wordt verwacht en/of gehoopt? Eric de Loo is laaiend enthousiast over de werking van bokashi. ‘De eerste twee jaren vallen de resultaten 200 procent mee, net als de beleving.’
De bladeren komen uit de gemeente Echt-Susteren. De gemeente voerde deze voorheen altijd af als afval. Dat zorgde voor wat verontwaardiging . Eric: ‘Je kunt er veel meer mee.’
Geen afval – Maar tussen die hoop bladeren bevindt zich soms ook zwerfvuil. Gedurende de pilot wordt gezocht naar hoe dat in de toekomst voorkomen kan worden. Het is namelijk belangrijk dat er geen verontreiniging in de hoop zit. ‘We moeten het afval ertussenuit halen. Hoe meer organische stof er is, hoe beter water wordt vastgehouden en de grond beter functioneert. Dat is de basis van het verhaal. Ook moet er voldoende vocht zijn. Als je een beetje bokashi in de hand hebt dat uit elkaar valt, dan is het goed.’
De akkerbouwer geeft aan dat het maken van de bokashi meer is dan gewoon de bladeren op een hoop gooien. ‘We maken een kuil en daarna gelijkmatige lagen. Dan worden zeeschelpen, een (melkzuur)bacteriemengsel en kleimineralen toegevoegd. Het moet niet rotten, maar fermenteren. De energie (koolstof) blijft daarmee behouden. Je ziet het organisch stofgehalte in de bodem stijgen met 0,2 tot 0,3 procent per jaar.’ Bokashi draagt hier veel aan bij, maar goed bodembeheer in de gehele rotatie speelt eveneens een rol.
Worm goede indicator – Wat gaf De Loo de meeste voldoening? ‘Als ik veel wormen in onze zandgrond vind. Wormen zijn de indicator van een gezonde bodem. En ik zie dit als een kans om te experimenteren. De eerste ervaringen zijn goed, maar na een jaar of vijf kun je pas echt conclusies trekken. De overheid wil resultaten zien. Met deze pilot en de onderbouwing krijgt het verhaal handen en voeten.’
Voorbijgangers – De omgeving reageert positief. ‘Ik ben bezig met de natuur. Meer mensen zien dat.’ Ook de wethouder is enthousiast over deze methode. Hij kwam tijdens het uitrijden van de bokashi een kijkje nemen. Voorbijgangers konden de hoop dagelijks met eigen ogen zien. Langs het fietspad aan de Brachterzijde staat een bord. Daar staat op dat onder een groot stuk zeil bokashi zit en hoe het wordt gebruikt. Dat kunnen zomaar bladeren zijn uit de tuin van die voorbijgangers, die daarmee een aandeel hebben in de kringlooplandbouw.
Een of twee keer per jaar een bokashi update? Schrijf je hier in voor het Bokashi Bulletin!
Wil jij samen sparren met Philippe?
Of je nou op zoek bent naar antwoorden op je vragen of wil je gewoon even sparren over wat ideeën, Philippe nodigt je uit om contact op te nemen via onderstaande gegevens. Samen aan de slag voor een gezonde bodem.
Neem contact op met Philippe