Judith & Philippe
Wij zijn Judith van Andel en Philippe van der Grinten, een dierenarts en landbouwkundig ingenieur (Wageningen). Na onze studies zijn we vertrokken voor een buitenlands avontuur dat uiteindelijk tien jaar heeft geduurd. We werkten opeenvolgend in Costa Rica, Guatemala, Nepal en Bolivia. Onze werkzaamheden bestonden daar voornamelijk uit het begeleiden van kleinschalige projecten op het platteland op het gebied van veegezondheid en kleinveehouderij, zoals kippen, varkens, schapen en geiten. Eenmaal terug in Nederland werkten we tien jaar (van 2001 tot 2011) als zelfstandig schaapherders in het natuurbeheer met de inzet van schaapskuddes.
Sinds 2012 werken we met z’n tweeën als Provinos Schapenadvies. Daarnaast werd er in de loop van de tijd steeds meer ervaring opgedaan met bokashi als bodemverbeteraar voor boeren, terreineigenaren en ook (moes)tuiners en dat leidde in 2024 tot Protanso Bodem&Bokashi.
Onze Missie
Verbeter de wereld, begin bij de bodem. Wij zien het liefst dat de hele wereld bokashi gaat maken en gebruiken.
Bodemverbetering is een cruciale stap in de noodzakelijke transitie in de landbouw, het oplossen van de stikstofproblematiek en kan bovendien een bijdrage leveren aan het vastleggen van koolstof binnen het klimaatvraagstuk en de biodiversiteit vergroten. Met het onder de aandacht brengen van bokashi kunnen we daar een steentje aan bijdragen. En dat blijft niet beperkt tot weilanden en akkers. In alle bodems in de openbare ruimte en in onze tuinen bevordert bokashi een gezonde leefomgeving.
Koolstof is in dit verhaal de grootst gemene deler. Koolstof is de basis van alles wat leeft of heeft geleefd. Het bokashi concept werd oorspronkelijk ontwikkeld in Japan. Tanso 炭素 is Japans voor koolstof. Vandaar Protanso. Wij zijn er vóór dat koolstof veel aandacht krijgt!
Jarenlange ervaring met bokashi
Sinds 2011 deed Philippe veel ervaring op met bokashi. Dat begon in eigen keuken en eigen tuin, maar breidde zich al snel uit naar andere tuinen en vooral ook naar boeren met hun akkers en weilanden. Waar komt onze overtuiging vandaan? Door te doen, te kijken, te ruiken, te proeven en te ervaren. Met wat we zien gebeuren in de bodem, met o.a. het enorme aantal wormen en de ontwikkeling van de wortels van de planten worden we keer op keer gestimuleerd door te gaan en ook waar dat kan het verhaal van bokashi te vertellen. Aldoende leerden we waar de uitdagingen liggen om goede bokashi te maken, welke risico’s er mogelijk op de loer liggen en wat de wet- & regelgeving erover te melden heeft. In Nederland zijn veel mensen bezig met bokashi en om daarbij betrokken te worden en ervaringen uit te wisselen en daarmee dit innovatie traject te kunnen ondersteunen werkt erg motiverend.
Via de keuken, naar de tuin en naar de boer
Na een aantal jaren ervaring te hebben opgebouwd sprak Philippe in 2017 op TEDxVenlo. Ook was hij spreker op het jaarcongress van de Lltb dat zelfde jaar (klik hier).
Het verhaal vertellen, workshops organiseren en vooral door te doen, in de tuin en bij de boer, merk je dat veel mensen er ook vertrouwen in krijgen om het zelf te gaan doen. Dat geldt overigens voor zowel die moestuiniers als ook die boeren. Daarbij ontdekken ze vaak dat het eigenlijk helemaal niet zo moeilijk is om goede bokashi te maken en zelfs relatief weinig werk. Enthousiasme verzekerd. Zeker als je naderhand de resultaten in de bodem ziet.
Verbeter de wereld, begin een bedrijf - wij opereren als een social entrerprise.
Geld verdienen is niet ons hoofddoel, het is vooral een middel om de wereld een beetje beter te maken.
Wij zijn pragmatische idealisten. Niet door te roepen, maar door te doen, dragen wij bij aan een betere wereld voor mens, dier en natuur. Met de passie van ons hart, het verstand van ons hoofd en onze voeten op de grond.
Een of twee keer per jaar een bokashi update? Schrijf je hier in voor het Bokashi Bulletin!
Wil jij samen sparren met Philippe?
Of je nou op zoek bent naar antwoorden op je vragen of wil je gewoon even sparren over wat ideeën, Philippe nodigt je uit om contact op te nemen via onderstaande gegevens. Samen aan de slag voor een gezonde bodem.
Neem contact op met Philippe