Veelgestelde vragen - algemeen
-
Hoe lang duurt het voordat de bokashi klaar is om te gebruiken?
Na het maken moet bokashi 10 tot 12 weken fermenteren onder een zeil voordat het in de tuin verwerkt kan worden.
-
Hoe zit het met bokashi en ongewenst bodemleven?
Bokashi verbetert de bodemgezondheid en stimuleert gunstige micro-organismen, waardoor het risico op ongewenst bodemleven wordt verminderd.
- Vermindering van pathogenen: Het anaerobe fermentatieproces van bokashi creëert een zure omgeving (lage pH), die ongunstig is voor veel ziekteverwekkers. Veel schadelijke bacteriën en schimmels kunnen zich niet goed ontwikkelen in deze omstandigheden, waardoor de kans op ziekten in de bodem wordt verminderd. Dit betekent dat bokashi een bepaalde mate van bescherming biedt tegen bodempathogenen.
- Effectieve micro-organismen (EM): De microben die tijdens het bokashi-proces worden geïntroduceerd, kunnen helpen de bodemecologie te balanceren en pathogene organismen te onderdrukken. Deze gunstige micro-organismen bevorderen een gezonde bodemomgeving die minder vatbaar is voor ziekteverwekkers.
- Verhoging van microbiële diversiteit: Bokashi verbetert de diversiteit van micro-organismen in de bodem, wat kan helpen bij het verdringen van schadelijke organismen. Een diverse microbiële gemeenschap kan pathogenen beter onder controle houden door middel van concurrentie en natuurlijke antagonisme.
-
Kunnen zaden van onkruid en ongewenste exoten overleven in bokashi?
Nee, indien bokashi op de juiste manier gemaakt wordt, vochtig genoeg is (> 50%) en lang genoeg heeft gefermenteerd (>8-10 weken) hebben vrijwel alle zaden hun kiemkracht verloren. In de praktijk levert dit vrijwel nooit problemen op.
-
Voor wie is Bokashi interessant?
Bokashi is interessant voor
-Agrariërs: Zij kunnen lokale groenstromen omzetten in een goedkope, duurzame bodemverbeteraar.
-Particulieren: Zij kunnen hun eigen tuin- en keukenafval omzetten in een goedkope, duurzame bodemverbeteraar.
-Gemeentes en terreinbeheerders: Zij kunnen hun groenstromen goedkoop en lokaal kwijt bij boeren en zorgen zo voor gezonde en duurzame landbouwpraktijken in hun omgeving. Dat betekent ook minder stikstof in lokale natuurgebieden.
-Iedereen die de bodemkwaliteit wil verbeteren met een duurzame aanpak.
-
Waarom bokashi in plaats van compost?
Voordelen van bokashi ten opzichte van compost
-
Waarom de naam Protanso?
Protanso staat voor Professionals (pro) in koolstof (tanso). Tanso is het Japanse woord voor koolstof. Het verwijst naar het proces waarbij bokashi organisch materiaal omzet in waardevolle koolstofrijke bodemverbeteraar. Koolstof is namelijk de basis voor al het leven op aarde. Tegelijkertijd is het waardevol dat koolstof de bodem in gaat, en niet de lucht in (in de vorm van CO2), in het kader van klimaatverandering. Het verlies van koolstof uit de kringloop zo veel mogelijk vermijden is een belangrijke uitdaging.
-
Waarom draagt bokashi bij aan een gezonder milieu?
Bokashi draagt op verschillende manieren bij aan een gezonder milieu, zowel op lokaal als op mondiaal niveau. Hieronder worden de belangrijkste redenen uiteengezet, inclusief de impact op de stikstofproblematiek:
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
- Bokashi bevordert de opbouw van organische stof in de bodem, waardoor koolstof wordt vastgelegd in de vorm van organisch materiaal. Dit draagt bij aan het verminderen van de CO2-concentratie in de atmosfeer, omdat koolstof wordt vastgehouden in de bodem in plaats van vrij te komen als broeikasgas.
- Door de verbeterde bodemstructuur en verhoogde organische stofgehalte kan de bodem ook beter water vasthouden, wat helpt bij het verminderen van droogte en het verzachten van de impact van extreme weersomstandigheden veroorzaakt door klimaatverandering.
- Stikstofkringloop en stikstofproblematiek:
- Bokashi helpt de stikstofkringloop te optimaliseren door het verminderen van stikstofuitspoeling en het bevorderen van efficiënter gebruik van stikstofbronnen. Dit is vooral relevant gezien de stikstofproblematiek, waarbij overmatig gebruik van stikstofhoudende meststoffen leidt tot milieuproblemen zoals verzuring, vermesting van waterwegen, en verlies aan biodiversiteit.
- Door het gebruik van bokashi wordt de behoefte aan synthetische stikstofmeststoffen verminderd, wat de druk op de stikstofkringloop vermindert en de negatieve milieu-impact van stikstofvervuiling verkleint.
- Vermindering van organisch afval en afvalbeheer:
- Bokashi biedt een duurzame oplossing voor het verwerken van organisch afval, zoals keuken- en tuinafval, dat anders naar stortplaatsen zou worden gestuurd. Door dit afval te fermenteren tot waardevolle bodemverbeteraar wordt de hoeveelheid gestort afval verminderd, wat de belasting van stortplaatsen vermindert en de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas, beperkt.
- Daarnaast helpt bokashi bij het verminderen van onaangename geuren en problemen met ongedierte die vaak gepaard gaan met het composteren van organisch afval, waardoor een meer hygiënische en aantrekkelijke afvalverwerking ontstaat.
- Bodemgezondheid en biodiversiteit:
- Het gebruik van bokashi verbetert de bodemgezondheid door het stimuleren van microbiële activiteit en het bevorderen van een evenwichtige bodemecologie. Dit leidt tot een vruchtbaardere bodem en gezondere plantengroei, wat op zijn beurt bijdraagt aan het behoud en de bevordering van biodiversiteit in agrarische en natuurlijke ecosystemen.
- Door de bodem te verrijken met organisch materiaal en nutriënten via bokashi, worden natuurlijke voedingscycli in stand gehouden en wordt de afhankelijkheid van externe inputs zoals chemische meststoffen verminderd, wat op lange termijn de veerkracht en duurzaamheid van landbouwsystemen verbetert.
Kortom, bokashi draagt bij aan een gezonder milieu door bij te dragen aan koolstofopslag, het optimaliseren van de stikstofkringloop, het verminderen van organisch afval, en het bevorderen van bodemgezondheid en biodiversiteit. Deze voordelen maken bokashi tot een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor bodemverbetering en afvalbeheer, die positieve effecten heeft op zowel lokale ecosystemen als de mondiale klimaatverandering en milieuvervuiling.
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
-
Waarom is bokashi een (van de) oplossing(en) voor het stikstofprobleem?
Bokashi biedt een effectieve oplossing voor het stikstofprobleem door het stimuleren van een duurzame stikstofcyclus in de bodem. Hier zijn enkele redenen waarom bokashi zich onderscheidt van compost en gangbare methoden zoals kunstmest, pesticiden, en herbiciden:
- Behoud van stikstof: Het bokashi-proces fermenteert organisch materiaal in een zuurstofarme omgeving, waardoor meer stikstof behouden blijft. In tegenstelling tot composteren, waar stikstof kan ontsnappen als gas, blijft stikstof in bokashi beter behouden en beschikbaar voor planten.
- Microbiële activiteit: Bokashi introduceert gunstige micro-organismen die stikstof in de bodem helpen binden en omzetten in vormen die door planten kunnen worden opgenomen. Deze micro-organismen bevorderen de stikstofcyclus, verminderen uitspoeling en verbeteren de bodemgezondheid.
- Snelheid van afbraak: Het fermentatieproces van bokashi is sneller dan composteren, wat betekent dat stikstof sneller beschikbaar komt voor planten. Dit vermindert de noodzaak voor aanvullende stikstofbronnen zoals kunstmest.
- Verbeterde bodemstructuur: Bokashi verhoogt het organische stofgehalte in de bodem, wat de bodemstructuur en waterretentie verbetert. Dit vermindert stikstofuitspoeling naar het grondwater, een veelvoorkomend probleem bij het gebruik van kunstmest.
- Duurzaamheid en milieu-impact: In tegenstelling tot kunstmest, die vaak leidt tot stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen, draagt bokashi bij aan een duurzame stikstofkringloop. Kunstmestproductie is bovendien energie-intensief en draagt bij aan CO2-uitstoot, terwijl bokashi een koolstofvriendelijke methode is.
- Weinig tot geen chemische middelen: Bokashi heeft geen chemische pesticiden of herbiciden nodig, die vaak de bodemgezondheid kunnen schaden en bijdragen aan stikstofverliezen. Bokashi ondersteunt een gezonde en veerkrachtige bodemecologie, waardoor planten minder vatbaar zijn voor ziekten en plagen.
Vergelijking met compost en gangbare landbouwmethoden:
- Compost: Hoewel compost ook stikstof in de bodem kan binden, is het proces langzamer en kan er meer stikstof verloren gaan door uitspoeling en gasvorming. Compost vereist ook regelmatig omdraaien en een juiste balans van materialen, wat arbeidsintensiever is dan bokashi.
- Kunstmest: Kunstmest levert snel beschikbare stikstof, maar leidt vaak tot overmatige stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen. Het gebruik ervan kan de bodemgezondheid op lange termijn schaden en vereist voortdurende aanvoer van externe inputs.
- Pesticiden en herbiciden: Deze chemische middelen kunnen de microbiële activiteit in de bodem verstoren en bijdragen aan stikstofverlies. Ze hebben ook negatieve effecten op de biodiversiteit en kunnen bijdragen aan bodemverzuring en vervuiling.
Door de efficiënte stikstofbinding, snelle beschikbaarheid, en positieve effecten op de bodemgezondheid, biedt bokashi een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor het stikstofprobleem, in tegenstelling tot de beperkingen en negatieve effecten van compost en gangbare landbouwmethoden.
-
Wat is Bokashi en hoe verschilt het van traditioneel composteren?
Eigenlijk kun je bokashi en compost niet met elkaar vergelijken als materiaal en wat het voor de bodem doet.
De vergelijking hieronder wordt gedaan op basis van het proces waarmee de producten gemaakt worden/ontstaan.
Bokashi – Fermentatie Compost – Composteren koud composteren warm composteren zonder zuurstof met zuurstof < 40 °C tot 60-70 °C rijping verbranding behoud van massa massaverlies tot ±50% behoud energie (koud / > koolstof) energieverlies (warm / < koolstof) nagenoeg geen CO2- uitstoot veel CO2-uitstoot (± 2/3 deel) voedingsstoffen komen vrij schadelijke stoffen (methaan, ammoniak) stikstof blijft zitten -
Wat zijn de voordelen van het gebruik van Bokashi in de tuinbouw of bij het kweken van planten?
Bijna alle soorten organisch afval kunnen worden gebruikt voor Bokashi, zoals keukenresten, groente- en fruitafval, koffiedik, en zelfs vlees- en zuivelproducten. Het is belangrijk om deze materialen in kleine stukjes te snijden om het fermentatieproces te bevorderen.
-
Wordt mijn bodem zuurder als ik bokashi toepas?
Bij het toepassen van bokashi op je bodem kan er een tijdelijke verlaging van de pH-waarde optreden, wat betekent dat de bodem iets zuurder kan worden. Dit komt door het fermentatieproces van bokashi, dat melkzuur en andere organische zuren produceert. Echter, deze verandering is meestal van korte duur en de bodem pH stabiliseert na enige tijd.
- Tijdelijke verzuring: Tijdens het fermentatieproces van bokashi worden organische zuren geproduceerd, wat kan leiden tot een tijdelijke verlaging van de pH-waarde wanneer bokashi wordt toegevoegd aan de bodem. Deze verzuring is echter kortstondig.
- Neutralisatie door bodemprocessen: De bodem heeft een natuurlijk buffervermogen dat helpt om pH-veranderingen te neutraliseren. Micro-organismen in de bodem breken de organische zuren uit bokashi af, wat uiteindelijk leidt tot een neutralere pH-waarde.
- Langetermijneffecten: Op de lange termijn kan bokashi juist bijdragen aan een stabiele en gezonde bodem-pH. De verhoogde microbiële activiteit en het verbeterde organische stofgehalte kunnen helpen om de bodemstructuur en vruchtbaarheid te verbeteren zonder significante zuurgraadproblemen.
- Toepassing van kalk: Indien nodig, kunnen tuinders en boeren kalk toevoegen aan de bodem om eventuele pH-verlagingen te compenseren. Dit is echter meestal niet nodig bij een gebalanceerde toepassing van bokashi.
Veelgestelde vragen - Overheden en TBO's
-
Waarom bokashi in plaats van compost?
Voordelen van bokashi ten opzichte van compost
-
Waarom draagt bokashi bij aan een gezonder milieu?
Bokashi draagt op verschillende manieren bij aan een gezonder milieu, zowel op lokaal als op mondiaal niveau. Hieronder worden de belangrijkste redenen uiteengezet, inclusief de impact op de stikstofproblematiek:
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
- Bokashi bevordert de opbouw van organische stof in de bodem, waardoor koolstof wordt vastgelegd in de vorm van organisch materiaal. Dit draagt bij aan het verminderen van de CO2-concentratie in de atmosfeer, omdat koolstof wordt vastgehouden in de bodem in plaats van vrij te komen als broeikasgas.
- Door de verbeterde bodemstructuur en verhoogde organische stofgehalte kan de bodem ook beter water vasthouden, wat helpt bij het verminderen van droogte en het verzachten van de impact van extreme weersomstandigheden veroorzaakt door klimaatverandering.
- Stikstofkringloop en stikstofproblematiek:
- Bokashi helpt de stikstofkringloop te optimaliseren door het verminderen van stikstofuitspoeling en het bevorderen van efficiënter gebruik van stikstofbronnen. Dit is vooral relevant gezien de stikstofproblematiek, waarbij overmatig gebruik van stikstofhoudende meststoffen leidt tot milieuproblemen zoals verzuring, vermesting van waterwegen, en verlies aan biodiversiteit.
- Door het gebruik van bokashi wordt de behoefte aan synthetische stikstofmeststoffen verminderd, wat de druk op de stikstofkringloop vermindert en de negatieve milieu-impact van stikstofvervuiling verkleint.
- Vermindering van organisch afval en afvalbeheer:
- Bokashi biedt een duurzame oplossing voor het verwerken van organisch afval, zoals keuken- en tuinafval, dat anders naar stortplaatsen zou worden gestuurd. Door dit afval te fermenteren tot waardevolle bodemverbeteraar wordt de hoeveelheid gestort afval verminderd, wat de belasting van stortplaatsen vermindert en de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas, beperkt.
- Daarnaast helpt bokashi bij het verminderen van onaangename geuren en problemen met ongedierte die vaak gepaard gaan met het composteren van organisch afval, waardoor een meer hygiënische en aantrekkelijke afvalverwerking ontstaat.
- Bodemgezondheid en biodiversiteit:
- Het gebruik van bokashi verbetert de bodemgezondheid door het stimuleren van microbiële activiteit en het bevorderen van een evenwichtige bodemecologie. Dit leidt tot een vruchtbaardere bodem en gezondere plantengroei, wat op zijn beurt bijdraagt aan het behoud en de bevordering van biodiversiteit in agrarische en natuurlijke ecosystemen.
- Door de bodem te verrijken met organisch materiaal en nutriënten via bokashi, worden natuurlijke voedingscycli in stand gehouden en wordt de afhankelijkheid van externe inputs zoals chemische meststoffen verminderd, wat op lange termijn de veerkracht en duurzaamheid van landbouwsystemen verbetert.
Kortom, bokashi draagt bij aan een gezonder milieu door bij te dragen aan koolstofopslag, het optimaliseren van de stikstofkringloop, het verminderen van organisch afval, en het bevorderen van bodemgezondheid en biodiversiteit. Deze voordelen maken bokashi tot een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor bodemverbetering en afvalbeheer, die positieve effecten heeft op zowel lokale ecosystemen als de mondiale klimaatverandering en milieuvervuiling.
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
-
Waarom is bokashi interessant voor gemeentes en terreinbeheerders?
Bokashi helpt gemeentes en terreinbeheerders om groenafval lokaal te verwerken door het in de vorm van bokashi aan lokale boeren te geven. Dit verlaagt transportkosten en draagt bij aan duurzame afvalbeheerpraktijken. Dat betekent minder kosten, blije boeren en minder stikstof in de natuur.
Veelgestelde vragen - Agro
-
Wat is Bokashi en hoe verschilt het van traditioneel composteren?
Eigenlijk kun je bokashi en compost niet met elkaar vergelijken als materiaal en wat het voor de bodem doet.
De vergelijking hieronder wordt gedaan op basis van het proces waarmee de producten gemaakt worden/ontstaan.
Bokashi – Fermentatie Compost – Composteren koud composteren warm composteren zonder zuurstof met zuurstof < 40 °C tot 60-70 °C rijping verbranding behoud van massa massaverlies tot ±50% behoud energie (koud / > koolstof) energieverlies (warm / < koolstof) nagenoeg geen CO2- uitstoot veel CO2-uitstoot (± 2/3 deel) voedingsstoffen komen vrij schadelijke stoffen (methaan, ammoniak) stikstof blijft zitten -
Wat zijn de voordelen van het gebruik van Bokashi in de tuinbouw of bij het kweken van planten?
Bijna alle soorten organisch afval kunnen worden gebruikt voor Bokashi, zoals keukenresten, groente- en fruitafval, koffiedik, en zelfs vlees- en zuivelproducten. Het is belangrijk om deze materialen in kleine stukjes te snijden om het fermentatieproces te bevorderen.
-
Hoe zit het met bokashi en ongewenst bodemleven?
Bokashi verbetert de bodemgezondheid en stimuleert gunstige micro-organismen, waardoor het risico op ongewenst bodemleven wordt verminderd.
- Vermindering van pathogenen: Het anaerobe fermentatieproces van bokashi creëert een zure omgeving (lage pH), die ongunstig is voor veel ziekteverwekkers. Veel schadelijke bacteriën en schimmels kunnen zich niet goed ontwikkelen in deze omstandigheden, waardoor de kans op ziekten in de bodem wordt verminderd. Dit betekent dat bokashi een bepaalde mate van bescherming biedt tegen bodempathogenen.
- Effectieve micro-organismen (EM): De microben die tijdens het bokashi-proces worden geïntroduceerd, kunnen helpen de bodemecologie te balanceren en pathogene organismen te onderdrukken. Deze gunstige micro-organismen bevorderen een gezonde bodemomgeving die minder vatbaar is voor ziekteverwekkers.
- Verhoging van microbiële diversiteit: Bokashi verbetert de diversiteit van micro-organismen in de bodem, wat kan helpen bij het verdringen van schadelijke organismen. Een diverse microbiële gemeenschap kan pathogenen beter onder controle houden door middel van concurrentie en natuurlijke antagonisme.
-
Kunnen zaden van onkruid en ongewenste exoten overleven in bokashi?
Nee, indien bokashi op de juiste manier gemaakt wordt, vochtig genoeg is (> 50%) en lang genoeg heeft gefermenteerd (>8-10 weken) hebben vrijwel alle zaden hun kiemkracht verloren. In de praktijk levert dit vrijwel nooit problemen op.
-
Voor wie is Bokashi interessant?
Bokashi is interessant voor
-Agrariërs: Zij kunnen lokale groenstromen omzetten in een goedkope, duurzame bodemverbeteraar.
-Particulieren: Zij kunnen hun eigen tuin- en keukenafval omzetten in een goedkope, duurzame bodemverbeteraar.
-Gemeentes en terreinbeheerders: Zij kunnen hun groenstromen goedkoop en lokaal kwijt bij boeren en zorgen zo voor gezonde en duurzame landbouwpraktijken in hun omgeving. Dat betekent ook minder stikstof in lokale natuurgebieden.
-Iedereen die de bodemkwaliteit wil verbeteren met een duurzame aanpak.
-
Waarom bokashi in plaats van compost?
Voordelen van bokashi ten opzichte van compost
-
Waarom draagt bokashi bij aan een gezonder milieu?
Bokashi draagt op verschillende manieren bij aan een gezonder milieu, zowel op lokaal als op mondiaal niveau. Hieronder worden de belangrijkste redenen uiteengezet, inclusief de impact op de stikstofproblematiek:
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
- Bokashi bevordert de opbouw van organische stof in de bodem, waardoor koolstof wordt vastgelegd in de vorm van organisch materiaal. Dit draagt bij aan het verminderen van de CO2-concentratie in de atmosfeer, omdat koolstof wordt vastgehouden in de bodem in plaats van vrij te komen als broeikasgas.
- Door de verbeterde bodemstructuur en verhoogde organische stofgehalte kan de bodem ook beter water vasthouden, wat helpt bij het verminderen van droogte en het verzachten van de impact van extreme weersomstandigheden veroorzaakt door klimaatverandering.
- Stikstofkringloop en stikstofproblematiek:
- Bokashi helpt de stikstofkringloop te optimaliseren door het verminderen van stikstofuitspoeling en het bevorderen van efficiënter gebruik van stikstofbronnen. Dit is vooral relevant gezien de stikstofproblematiek, waarbij overmatig gebruik van stikstofhoudende meststoffen leidt tot milieuproblemen zoals verzuring, vermesting van waterwegen, en verlies aan biodiversiteit.
- Door het gebruik van bokashi wordt de behoefte aan synthetische stikstofmeststoffen verminderd, wat de druk op de stikstofkringloop vermindert en de negatieve milieu-impact van stikstofvervuiling verkleint.
- Vermindering van organisch afval en afvalbeheer:
- Bokashi biedt een duurzame oplossing voor het verwerken van organisch afval, zoals keuken- en tuinafval, dat anders naar stortplaatsen zou worden gestuurd. Door dit afval te fermenteren tot waardevolle bodemverbeteraar wordt de hoeveelheid gestort afval verminderd, wat de belasting van stortplaatsen vermindert en de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas, beperkt.
- Daarnaast helpt bokashi bij het verminderen van onaangename geuren en problemen met ongedierte die vaak gepaard gaan met het composteren van organisch afval, waardoor een meer hygiënische en aantrekkelijke afvalverwerking ontstaat.
- Bodemgezondheid en biodiversiteit:
- Het gebruik van bokashi verbetert de bodemgezondheid door het stimuleren van microbiële activiteit en het bevorderen van een evenwichtige bodemecologie. Dit leidt tot een vruchtbaardere bodem en gezondere plantengroei, wat op zijn beurt bijdraagt aan het behoud en de bevordering van biodiversiteit in agrarische en natuurlijke ecosystemen.
- Door de bodem te verrijken met organisch materiaal en nutriënten via bokashi, worden natuurlijke voedingscycli in stand gehouden en wordt de afhankelijkheid van externe inputs zoals chemische meststoffen verminderd, wat op lange termijn de veerkracht en duurzaamheid van landbouwsystemen verbetert.
Kortom, bokashi draagt bij aan een gezonder milieu door bij te dragen aan koolstofopslag, het optimaliseren van de stikstofkringloop, het verminderen van organisch afval, en het bevorderen van bodemgezondheid en biodiversiteit. Deze voordelen maken bokashi tot een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor bodemverbetering en afvalbeheer, die positieve effecten heeft op zowel lokale ecosystemen als de mondiale klimaatverandering en milieuvervuiling.
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
-
Waarom is bokashi een (van de) oplossing(en) voor het stikstofprobleem?
Bokashi biedt een effectieve oplossing voor het stikstofprobleem door het stimuleren van een duurzame stikstofcyclus in de bodem. Hier zijn enkele redenen waarom bokashi zich onderscheidt van compost en gangbare methoden zoals kunstmest, pesticiden, en herbiciden:
- Behoud van stikstof: Het bokashi-proces fermenteert organisch materiaal in een zuurstofarme omgeving, waardoor meer stikstof behouden blijft. In tegenstelling tot composteren, waar stikstof kan ontsnappen als gas, blijft stikstof in bokashi beter behouden en beschikbaar voor planten.
- Microbiële activiteit: Bokashi introduceert gunstige micro-organismen die stikstof in de bodem helpen binden en omzetten in vormen die door planten kunnen worden opgenomen. Deze micro-organismen bevorderen de stikstofcyclus, verminderen uitspoeling en verbeteren de bodemgezondheid.
- Snelheid van afbraak: Het fermentatieproces van bokashi is sneller dan composteren, wat betekent dat stikstof sneller beschikbaar komt voor planten. Dit vermindert de noodzaak voor aanvullende stikstofbronnen zoals kunstmest.
- Verbeterde bodemstructuur: Bokashi verhoogt het organische stofgehalte in de bodem, wat de bodemstructuur en waterretentie verbetert. Dit vermindert stikstofuitspoeling naar het grondwater, een veelvoorkomend probleem bij het gebruik van kunstmest.
- Duurzaamheid en milieu-impact: In tegenstelling tot kunstmest, die vaak leidt tot stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen, draagt bokashi bij aan een duurzame stikstofkringloop. Kunstmestproductie is bovendien energie-intensief en draagt bij aan CO2-uitstoot, terwijl bokashi een koolstofvriendelijke methode is.
- Weinig tot geen chemische middelen: Bokashi heeft geen chemische pesticiden of herbiciden nodig, die vaak de bodemgezondheid kunnen schaden en bijdragen aan stikstofverliezen. Bokashi ondersteunt een gezonde en veerkrachtige bodemecologie, waardoor planten minder vatbaar zijn voor ziekten en plagen.
Vergelijking met compost en gangbare landbouwmethoden:
- Compost: Hoewel compost ook stikstof in de bodem kan binden, is het proces langzamer en kan er meer stikstof verloren gaan door uitspoeling en gasvorming. Compost vereist ook regelmatig omdraaien en een juiste balans van materialen, wat arbeidsintensiever is dan bokashi.
- Kunstmest: Kunstmest levert snel beschikbare stikstof, maar leidt vaak tot overmatige stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen. Het gebruik ervan kan de bodemgezondheid op lange termijn schaden en vereist voortdurende aanvoer van externe inputs.
- Pesticiden en herbiciden: Deze chemische middelen kunnen de microbiële activiteit in de bodem verstoren en bijdragen aan stikstofverlies. Ze hebben ook negatieve effecten op de biodiversiteit en kunnen bijdragen aan bodemverzuring en vervuiling.
Door de efficiënte stikstofbinding, snelle beschikbaarheid, en positieve effecten op de bodemgezondheid, biedt bokashi een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor het stikstofprobleem, in tegenstelling tot de beperkingen en negatieve effecten van compost en gangbare landbouwmethoden.
-
Zijn er subsidies beschikbaar voor het maken van bokashi?
Ja, er zijn verschillende subsidies beschikbaar voor duurzame landbouwpraktijken, waaronder het maken van bokashi. Speciaal voor koolstof opslag in de bodem verwachten we in de nabije toekomst financiële ondersteuning in de vorm van Carbon Credits. Controleer de lokale regelingen voor meer informatie.
-
Hoe lang duurt het voordat de bokashi klaar is om te gebruiken?
Na het maken moet bokashi 10 tot 12 weken fermenteren onder een zeil voordat het in de tuin verwerkt kan worden.
-
Waarom is bokashi interessant voor agrariërs?
Bokashi biedt agrariërs de mogelijkheid om lokale groenstromen op een duurzame manier om te zetten in bodemverbeteraar. Het verbetert de bodemstructuur, verhoogt de organische stof en het koolstofgehalte in de bodem, wat leidt tot gezondere gewassen en hogere opbrengsten. Hiermee vermindert de behoefte aan dure en vervuilende kunstmest, pesticiden en herbiciden.
Daarnaast is het interessant omdat lokale overheden en terreinbeheerders vaak op zoek zijn naar een plek om hun groenstromen kwijt te kunnen. Ze willen vaak ook betalen voor het omzetten in bokashi. Zo is het voor de boer goedkoper dan gangbare alternatieven en is het voor gemeentes en terreinbeheerders goedkoper om hun groenstromen kwijt te kunnen.
-
Wordt mijn bodem zuurder als ik bokashi toepas?
Bij het toepassen van bokashi op je bodem kan er een tijdelijke verlaging van de pH-waarde optreden, wat betekent dat de bodem iets zuurder kan worden. Dit komt door het fermentatieproces van bokashi, dat melkzuur en andere organische zuren produceert. Echter, deze verandering is meestal van korte duur en de bodem pH stabiliseert na enige tijd.
- Tijdelijke verzuring: Tijdens het fermentatieproces van bokashi worden organische zuren geproduceerd, wat kan leiden tot een tijdelijke verlaging van de pH-waarde wanneer bokashi wordt toegevoegd aan de bodem. Deze verzuring is echter kortstondig.
- Neutralisatie door bodemprocessen: De bodem heeft een natuurlijk buffervermogen dat helpt om pH-veranderingen te neutraliseren. Micro-organismen in de bodem breken de organische zuren uit bokashi af, wat uiteindelijk leidt tot een neutralere pH-waarde.
- Langetermijneffecten: Op de lange termijn kan bokashi juist bijdragen aan een stabiele en gezonde bodem-pH. De verhoogde microbiële activiteit en het verbeterde organische stofgehalte kunnen helpen om de bodemstructuur en vruchtbaarheid te verbeteren zonder significante zuurgraadproblemen.
- Toepassing van kalk: Indien nodig, kunnen tuinders en boeren kalk toevoegen aan de bodem om eventuele pH-verlagingen te compenseren. Dit is echter meestal niet nodig bij een gebalanceerde toepassing van bokashi.
Veelgestelde vragen - Particulieren
-
Wat is Bokashi en hoe verschilt het van traditioneel composteren?
Eigenlijk kun je bokashi en compost niet met elkaar vergelijken als materiaal en wat het voor de bodem doet.
De vergelijking hieronder wordt gedaan op basis van het proces waarmee de producten gemaakt worden/ontstaan.
Bokashi – Fermentatie Compost – Composteren koud composteren warm composteren zonder zuurstof met zuurstof < 40 °C tot 60-70 °C rijping verbranding behoud van massa massaverlies tot ±50% behoud energie (koud / > koolstof) energieverlies (warm / < koolstof) nagenoeg geen CO2- uitstoot veel CO2-uitstoot (± 2/3 deel) voedingsstoffen komen vrij schadelijke stoffen (methaan, ammoniak) stikstof blijft zitten -
Hoe zit het met bokashi en ongewenst bodemleven?
Bokashi verbetert de bodemgezondheid en stimuleert gunstige micro-organismen, waardoor het risico op ongewenst bodemleven wordt verminderd.
- Vermindering van pathogenen: Het anaerobe fermentatieproces van bokashi creëert een zure omgeving (lage pH), die ongunstig is voor veel ziekteverwekkers. Veel schadelijke bacteriën en schimmels kunnen zich niet goed ontwikkelen in deze omstandigheden, waardoor de kans op ziekten in de bodem wordt verminderd. Dit betekent dat bokashi een bepaalde mate van bescherming biedt tegen bodempathogenen.
- Effectieve micro-organismen (EM): De microben die tijdens het bokashi-proces worden geïntroduceerd, kunnen helpen de bodemecologie te balanceren en pathogene organismen te onderdrukken. Deze gunstige micro-organismen bevorderen een gezonde bodemomgeving die minder vatbaar is voor ziekteverwekkers.
- Verhoging van microbiële diversiteit: Bokashi verbetert de diversiteit van micro-organismen in de bodem, wat kan helpen bij het verdringen van schadelijke organismen. Een diverse microbiële gemeenschap kan pathogenen beter onder controle houden door middel van concurrentie en natuurlijke antagonisme.
-
Waarom bokashi in plaats van compost?
Voordelen van bokashi ten opzichte van compost
-
Waarom draagt bokashi bij aan een gezonder milieu?
Bokashi draagt op verschillende manieren bij aan een gezonder milieu, zowel op lokaal als op mondiaal niveau. Hieronder worden de belangrijkste redenen uiteengezet, inclusief de impact op de stikstofproblematiek:
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
- Bokashi bevordert de opbouw van organische stof in de bodem, waardoor koolstof wordt vastgelegd in de vorm van organisch materiaal. Dit draagt bij aan het verminderen van de CO2-concentratie in de atmosfeer, omdat koolstof wordt vastgehouden in de bodem in plaats van vrij te komen als broeikasgas.
- Door de verbeterde bodemstructuur en verhoogde organische stofgehalte kan de bodem ook beter water vasthouden, wat helpt bij het verminderen van droogte en het verzachten van de impact van extreme weersomstandigheden veroorzaakt door klimaatverandering.
- Stikstofkringloop en stikstofproblematiek:
- Bokashi helpt de stikstofkringloop te optimaliseren door het verminderen van stikstofuitspoeling en het bevorderen van efficiënter gebruik van stikstofbronnen. Dit is vooral relevant gezien de stikstofproblematiek, waarbij overmatig gebruik van stikstofhoudende meststoffen leidt tot milieuproblemen zoals verzuring, vermesting van waterwegen, en verlies aan biodiversiteit.
- Door het gebruik van bokashi wordt de behoefte aan synthetische stikstofmeststoffen verminderd, wat de druk op de stikstofkringloop vermindert en de negatieve milieu-impact van stikstofvervuiling verkleint.
- Vermindering van organisch afval en afvalbeheer:
- Bokashi biedt een duurzame oplossing voor het verwerken van organisch afval, zoals keuken- en tuinafval, dat anders naar stortplaatsen zou worden gestuurd. Door dit afval te fermenteren tot waardevolle bodemverbeteraar wordt de hoeveelheid gestort afval verminderd, wat de belasting van stortplaatsen vermindert en de uitstoot van methaan, een krachtig broeikasgas, beperkt.
- Daarnaast helpt bokashi bij het verminderen van onaangename geuren en problemen met ongedierte die vaak gepaard gaan met het composteren van organisch afval, waardoor een meer hygiënische en aantrekkelijke afvalverwerking ontstaat.
- Bodemgezondheid en biodiversiteit:
- Het gebruik van bokashi verbetert de bodemgezondheid door het stimuleren van microbiële activiteit en het bevorderen van een evenwichtige bodemecologie. Dit leidt tot een vruchtbaardere bodem en gezondere plantengroei, wat op zijn beurt bijdraagt aan het behoud en de bevordering van biodiversiteit in agrarische en natuurlijke ecosystemen.
- Door de bodem te verrijken met organisch materiaal en nutriënten via bokashi, worden natuurlijke voedingscycli in stand gehouden en wordt de afhankelijkheid van externe inputs zoals chemische meststoffen verminderd, wat op lange termijn de veerkracht en duurzaamheid van landbouwsystemen verbetert.
Kortom, bokashi draagt bij aan een gezonder milieu door bij te dragen aan koolstofopslag, het optimaliseren van de stikstofkringloop, het verminderen van organisch afval, en het bevorderen van bodemgezondheid en biodiversiteit. Deze voordelen maken bokashi tot een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor bodemverbetering en afvalbeheer, die positieve effecten heeft op zowel lokale ecosystemen als de mondiale klimaatverandering en milieuvervuiling.
- Koolstofopslag en klimaatverandering:
-
Waarom is bokashi een (van de) oplossing(en) voor het stikstofprobleem?
Bokashi biedt een effectieve oplossing voor het stikstofprobleem door het stimuleren van een duurzame stikstofcyclus in de bodem. Hier zijn enkele redenen waarom bokashi zich onderscheidt van compost en gangbare methoden zoals kunstmest, pesticiden, en herbiciden:
- Behoud van stikstof: Het bokashi-proces fermenteert organisch materiaal in een zuurstofarme omgeving, waardoor meer stikstof behouden blijft. In tegenstelling tot composteren, waar stikstof kan ontsnappen als gas, blijft stikstof in bokashi beter behouden en beschikbaar voor planten.
- Microbiële activiteit: Bokashi introduceert gunstige micro-organismen die stikstof in de bodem helpen binden en omzetten in vormen die door planten kunnen worden opgenomen. Deze micro-organismen bevorderen de stikstofcyclus, verminderen uitspoeling en verbeteren de bodemgezondheid.
- Snelheid van afbraak: Het fermentatieproces van bokashi is sneller dan composteren, wat betekent dat stikstof sneller beschikbaar komt voor planten. Dit vermindert de noodzaak voor aanvullende stikstofbronnen zoals kunstmest.
- Verbeterde bodemstructuur: Bokashi verhoogt het organische stofgehalte in de bodem, wat de bodemstructuur en waterretentie verbetert. Dit vermindert stikstofuitspoeling naar het grondwater, een veelvoorkomend probleem bij het gebruik van kunstmest.
- Duurzaamheid en milieu-impact: In tegenstelling tot kunstmest, die vaak leidt tot stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen, draagt bokashi bij aan een duurzame stikstofkringloop. Kunstmestproductie is bovendien energie-intensief en draagt bij aan CO2-uitstoot, terwijl bokashi een koolstofvriendelijke methode is.
- Weinig tot geen chemische middelen: Bokashi heeft geen chemische pesticiden of herbiciden nodig, die vaak de bodemgezondheid kunnen schaden en bijdragen aan stikstofverliezen. Bokashi ondersteunt een gezonde en veerkrachtige bodemecologie, waardoor planten minder vatbaar zijn voor ziekten en plagen.
Vergelijking met compost en gangbare landbouwmethoden:
- Compost: Hoewel compost ook stikstof in de bodem kan binden, is het proces langzamer en kan er meer stikstof verloren gaan door uitspoeling en gasvorming. Compost vereist ook regelmatig omdraaien en een juiste balans van materialen, wat arbeidsintensiever is dan bokashi.
- Kunstmest: Kunstmest levert snel beschikbare stikstof, maar leidt vaak tot overmatige stikstofuitspoeling en vervuiling van waterwegen. Het gebruik ervan kan de bodemgezondheid op lange termijn schaden en vereist voortdurende aanvoer van externe inputs.
- Pesticiden en herbiciden: Deze chemische middelen kunnen de microbiële activiteit in de bodem verstoren en bijdragen aan stikstofverlies. Ze hebben ook negatieve effecten op de biodiversiteit en kunnen bijdragen aan bodemverzuring en vervuiling.
Door de efficiënte stikstofbinding, snelle beschikbaarheid, en positieve effecten op de bodemgezondheid, biedt bokashi een duurzame en milieuvriendelijke oplossing voor het stikstofprobleem, in tegenstelling tot de beperkingen en negatieve effecten van compost en gangbare landbouwmethoden.
-
Wordt mijn bodem zuurder als ik bokashi toepas?
Bij het toepassen van bokashi op je bodem kan er een tijdelijke verlaging van de pH-waarde optreden, wat betekent dat de bodem iets zuurder kan worden. Dit komt door het fermentatieproces van bokashi, dat melkzuur en andere organische zuren produceert. Echter, deze verandering is meestal van korte duur en de bodem pH stabiliseert na enige tijd.
- Tijdelijke verzuring: Tijdens het fermentatieproces van bokashi worden organische zuren geproduceerd, wat kan leiden tot een tijdelijke verlaging van de pH-waarde wanneer bokashi wordt toegevoegd aan de bodem. Deze verzuring is echter kortstondig.
- Neutralisatie door bodemprocessen: De bodem heeft een natuurlijk buffervermogen dat helpt om pH-veranderingen te neutraliseren. Micro-organismen in de bodem breken de organische zuren uit bokashi af, wat uiteindelijk leidt tot een neutralere pH-waarde.
- Langetermijneffecten: Op de lange termijn kan bokashi juist bijdragen aan een stabiele en gezonde bodem-pH. De verhoogde microbiële activiteit en het verbeterde organische stofgehalte kunnen helpen om de bodemstructuur en vruchtbaarheid te verbeteren zonder significante zuurgraadproblemen.
- Toepassing van kalk: Indien nodig, kunnen tuinders en boeren kalk toevoegen aan de bodem om eventuele pH-verlagingen te compenseren. Dit is echter meestal niet nodig bij een gebalanceerde toepassing van bokashi.
-
Hoe verloopt het fermentatieproces bij Bokashi in de keukenemmer en hoe lang duurt het?
Bijna alle soorten organisch afval kunnen worden gebruikt voor Bokashi, zoals keukenresten, groente- en fruitafval, koffiedik, en zelfs vlees- en zuivelproducten. Het is belangrijk om deze materialen in kleine stukjes te snijden om het fermentatieproces te bevorderen.
-
Is bokashi goedkoper dan kunstmest als plantenvoeding? (keukenemmer)
Om te beginnen heb je een zak Bokashi-starter nodig, die €10 kost. Ook moet je eenmalig een keukenemmer aanschaffen. Met één zak Bokashi-starter kun je ongeveer 6 tot 8 emmers Bokashi maken. Een volle Bokashi-emmer kan ongeveer 5 m² grond bemesten.
Kosten per vierkante meter: Reken je de kosten om 30 m² grond te bemesten, dan heb je ongeveer 6 emmers Bokashi nodig. De totale initiële kosten bedragen €10 voor de Bokashi-starter. De kosten per emmer, exclusief de starter, zijn dan minder dan €2 per 5 m², wat neerkomt op ongeveer €0,40 per m².
Kosten van kunstmest: een zak koemestkorrels van de welkoop kost nu (2024) €1,25 per kilo. Daarmee kun je 4m2 bemesten. Dat betekent dat het bemesten met deze korrels ongeveer €0,31 per m2 kost.
Verschil in opbrengst en resultaat: Bokashi verhoogt het organische materiaal in de bodem, stimuleert het bodemleven en helpt CO2 vast te leggen. Dit resulteert in een gezondere bodemstructuur, betere plantengroei en verhoogde weerstand tegen ziekten en plagen. Daarnaast zorgt het organische materiaal voor een betere waterretentie waardoor je minder water hoeft te geven en minder kans hebt op uitdroging van je planten.
-
Is bokashi goedkoper dan kunstmest als plantenvoeding? (voor agrariërs en tuinbokashi)
Het maken van Bokashi kost ongeveer €25 per ton, en voor één hectare is circa 25 ton nodig, wat neerkomt op €625. Daarnaast kost het ploegen en verspreiden van Bokashi ongeveer €130 per hectare. In totaal bedragen de kosten voor Bokashi dus €755 per hectare. Ter vergelijking, het gebruik van kunstmest kost ongeveer €635 per hectare, inclusief uitrijden.
Hoewel Bokashi iets duurder lijkt dan kunstmest, biedt het aanzienlijke voordelen die op lange termijn zowel financieel als ecologisch voordelig zijn. Bovendien zijn er mogelijkheden om de kosten voor het maken van Bokashi aanzienlijk te verlagen. Organisch materiaal zoals bermmaaisel en bladafval kan vaak worden verkregen van lokale partijen zoals de gemeente, waterschap en Staatsbosbeheer. Deze partijen zijn vaak bereid bij te dragen aan de kosten, omdat zij anders moeten betalen voor het afvoeren en verwerken van dit afval.
Als deze organische materialen gedeeltelijk of volledig door deze partijen worden gefinancierd, kunnen de kosten voor het maken van Bokashi dalen tot €10 per ton of zelfs gratis zijn. Dit maakt Bokashi ineens een stuk goedkoper dan kunstmest. Bovendien helpt het gebruik van Bokashi bij het gemakkelijker voldoen aan stikstofreguleringen en andere overheidsbeperkingen en -maatregelen.
Naast de directe financiële voordelen draagt Bokashi bij aan een gezondere bodemstructuur, wat leidt tot betere gewasopbrengsten en verhoogde weerstand tegen ziekten en plagen. Bokashi verhoogt het organische materiaal in de bodem, stimuleert het bodemleven en helpt CO2 vast te leggen, wat bijdraagt aan de duurzaamheid en milieuvriendelijkheid van je landbouwbedrijf. Bovendien biedt het een efficiënte manier om groenafval direct op je eigen bedrijf te verwerken, wat verdere kostenbesparingen kan opleveren.
-
Waarom is bokashi interessant voor particulieren?
Bokashi biedt particulieren een eenvoudige manier om keuken- en tuinafval om te zetten in een voedzame bodemverbeteraar, waardoor hun tuin vruchtbaarder en gezonder wordt.
-
Wat zijn enkele praktische tips voor het succesvol maken van Bokashi thuis?
Bijna alle soorten organisch afval kunnen worden gebruikt voor Bokashi, zoals keukenresten, groente- en fruitafval, koffiedik, en zelfs vlees- en zuivelproducten. Het is belangrijk om deze materialen in kleine stukjes te snijden om het fermentatieproces te bevorderen.
-
Welke soorten organisch afval kunnen in de keuken worden gebruikt voor het maken van Bokashi?
Bijna alle soorten organisch afval kunnen worden gebruikt voor keukenbokashi, zoals keukenresten, groente- en fruitafval, koffiedik, en zelfs vlees- en zuivelproducten. Het is beter om deze materialen wat klein te maken/snijden om het fermentatieproces te bevorderen en het aanduwen in de keukenemmer makkelijker te maken.
Veelgestelde vragen - Onze bokashi machine (Bert Bokashi)
-
Hoe snel kan ik bokashi maken met Bert?
Afhankelijk van de hoeveelheid materiaal en de omstandigheden kan Bert in enkele uren tot een dag tussen de 1000 en 3000 kg bokashi produceren.
-
Hoeveel geluid maakt Bert tijdens het verwerken?
Bert maakt geluid tijdens het werken, ongeveer 85 decibel als hij op vol vermogen draait. Dit is vergelijkbaar met een drukke stadsweg of een grasmaaier. Dit kan van belang zijn als je in een woonwijk werkt.
-
Ik wil Bert graag inzetten voor mijn tuin/bedrijf. Hoe gaat het in zijn werk?
We doen samen een voorbespreking van de klus. We willen graag van je weten welke soorten groenafval je wilt verwerken, hoeveel je wilt verwerken en waar je dit wilt verwerken. We maken dan een inschatting van het benodigde aantal uren en maken een offerte. Vervolgens komt een specialist van Protanso samen met de machine langs op een afgesproken moment om een hoogwaardige bokashi te maken. Vaak is dit tussen de 1000 en 3000 kg per keer.
-
Is Bert geschikt voor kleinere tuinen?
Ja, Bert is ontworpen om wendbaar en compact te zijn, waardoor hij ook toegang heeft tot kleinere tuinen en ruimtes. Wanneer je echter minder dan 1000kg groenafval hebt om te verwerken raden wij aan om andere middelen te gebruiken om de groenresten te verkleinen, zoals een hakselaar, grasmaaier, snoeischaar of kapmes.
-
Kan ik Bert ook gebruiken zonder de specialist van Protanso?
Nee, om de veiligheid te waarborgen en de machine optimaal te gebruiken, is het verplicht dat een specialist van Protanso aanwezig is tijdens het gebruik van Bert.
-
Waarvoor kan ik Bert Bokashi (onze bokashi machine) allemaal gebruiken?
Bert is uitermate geschikt voor het vermalen en mengen van groenafval direct in je tuin. Hij is compact en wendbaar en kan hierdoor bijna iedere tuin bereiken. Hij kan allerlei soorten snoeisel (tot duimdikte), maaisel en bladafval verwerken.
-
Wat kost het om Bert in te zetten?
De prijs voor de machine mét specialist is €115,- per uur. Daar komen voorrijkosten bij, die afhankelijk zijn van jouw locatie. Daarnaast kunnen wij voorzien in een zeil en de extra ingrediënten die nodig zijn om bokashi te maken, zoals kalk, zeeschelpmineralen en Effectieve Micro-organismen. Je betaalt hiervoor de normale verkoopprijs per eenheid.
-
Wat zijn de voorwaarden voor gebruik?
Wij moeten van tevoren weten hoe de locatie er uit ziet en wat voor soort groenafval er verwerkt wordt. We hebben een grove inschatting nodig van het volume en/of gewicht van de groenresten die verwerkt zullen worden. Er moet altijd een specialist van Protanso aanwezig zijn tijdens het gebruik van de machine. Bekijk ook de volledige voorwaarden in dit document.
-
Welke soorten groenafval kan Bert niet verwerken?
Bert is geschikt voor de meeste soorten groenafval, maar harde takken dikker dan een duim, grote hoeveelheden houtachtige materialen, of ander niet-organisch afval kunnen niet verwerkt worden. Het is belangrijk om deze vooraf te scheiden.
-
Welke voordelen heeft het gebruik van Bert Bokashi voor mijn tuin?
Bert helpt bij het omzetten van groenafval in voedingsrijke bokashi, wat de bodemstructuur en -gezondheid aanzienlijk verbetert. Dit zorgt voor een betere wateropname, verhoogt de biodiversiteit van micro-organismen en stimuleert plantengroei zonder het gebruik van synthetische meststoffen.